Με τον όρο Enhanced Recovery After Surgery (ERAS) αναφερόμαστε στα ενισχυμένα προγράμματα ανάκαμψης (ERP) ή αλλιώς τα προγράμματα “fast track”, τα οποία πλέον θεωρούνται ιδιαίτερα σημαντικά για την περιεγχειρητική αντιμετώπιση ασθενών με χειρουργική επέμβαση στο παχύ έντερο, σε περιπτώσεις αγγειακής χειρουργικής, θωρακοχειρουργικής και πρόσφατα αποδείχτηκε σημαντικό και για την αντιμετώπιση περιστατικών ριζικής κυστεκτομής. Αυτά τα προγράμματα προσπαθούν να τροποποιήσουν τις φυσιολογικές και ψυχολογικές αποκρίσεις από μεγάλα χειρουργεία και έχει αποδειχθεί ότι οδηγούν σε μείωση των επιπλοκών και του χρόνου παραμονής του ασθενούς στο νοσοκομείο. Ακόμα,  βελτιώνουν τη λειτουργία της καρδιάς και των πνευμόνων, συμβάλουν στην πρόωρη επαναφορά της λειτουργίας του εντέρου και των φυσιολογικών δραστηριοτήτων του ασθενούς. Οι βασικές αρχές του πρωτοκόλλου ERAS περιλαμβάνουν την προεγχειρητική συμβουλευτική, την προεγχειρητική διατροφή, την αποφυγή της περιεγχειρητικής νηστείας, προτρέποντας τους ασθενείς να καταναλώνουν υδατάνθρακες έως και 2 ώρες πριν από το χειρουργείο, σταθεροποιώντας τα αναισθητικά και αναλγητικά σχήματα (επισκληρίδιο και μη οπιοειδή αναλγησία) και προωθώντας την πρόωρη επιστράτευση του οργανισμού να επιστρέψει στις φυσιολογικές του λειτουργίες.

Παρά το γεγονός ότι η προεγχειρητική νηστεία έχει εδραιωθεί ως δόγμα, ο Brady και οι συνεργάτες του, έδειξαν ότι μία 2ωρη νηστεία για τα διαυγή υγρά δεν αυξάνει τις επιπλοκές (1). Σήμερα, η προεγχειρητική νηστεία 2 ωρών για τα υγρά και 6 ωρών για τα στερεά τρόφιμα θεωρείται ως η βέλτιστη πρακτική και συνιστάται από τις ομάδες ERAS* (Enhanced Recovery After Surgery) (2), αφού εξασθενεί την μετεγχειρητική αντίσταση στην ινσουλίνη, μειώνει τις απώλειες αζώτου και πρωτεϊνών (3,4), διατηρεί τη σκελετική μυϊκή μάζα και μειώνει την προεγχειρητική δίψα, την πείνα και το άγχος (5-7). Επίσης, διευκολύνει την επιτάχυνση της ανάκαμψης μέσω της έγκαιρης αποκατάστασης της λειτουργίας του εντέρου και της βραχύτερης παραμονής του ασθενούς στο νοσοκομείο, οδηγώντας τελικά σε βελτιωμένη περιεγχειρητική ευημερία (8-10).

 

 

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

  • Brady, S. Kinn, and P. Stuart, “Preoperative fasting for adults to prevent perioperative complications,” Cochrane Database of Systematic Reviews, no. 4, Article ID CD004423, 2003.
  • Lassen, M. Soop, J. Nygren et al., “Consensus review of optimal perioperative care in colorectal surgery: enhanced Recovery after Surgery (ERAS) Group recommendations,” Archives of Surgery, vol. 144, no. 10, pp. 961–969, 2009.
  • Finco, P. Magnanini, G. Sarzo et al., “Prospective randomized study on perioperative enteral immunonutrition in laparoscopic colorectal surgery,” Surgical Endoscopy and Other Interventional Techniques, vol. 21, no. 7, pp. 1175–1179, 2007.
  • Satinsk´ y, M. Mitt´ak, A. Foltys, J. Kretek, and J. Dostal´ık, “Comparison various types of artificial nutrition on postoperative complications after major surgery,” Rozhledy v Chirurgii, vol. 84, no. 3, pp. 134–141, 2005.
  • Schilling, N. Vranjes, W. Fierz et al., “Clinical outcome and immunology of postoperative arginine, ω-3 fatty acids, and nucleotide-enriched enteral feeding. A randomized prospective comparison with standard enteral and low calorie/low fat IV solutions,” Nutrition, vol. 12, no. 6, pp. 423–429, 1996.
  • M. Daly, M. D. Lieberman, J. Goldfine et al., “Enteral nutrition with supplemental arginine, RNA, and omega-3 fatty acids in patients after operation: immunologic, metabolic, and clinical outcome,” Surgery, vol. 112, no. 1, pp. 56–67, 1992.
  • M. Daly, F.N. Weintraub, J. Shou, E. F. Rosato, and M. Lucia, “Enteral nutrition during multimodality therapy in upper gastrointestinal cancer patients,” Annals of Surgery, vol. 221, no. 4, pp. 327–338, 1995.
  • Di Carlo, L. Gianotti, G. Balzano, A. Zerbi, and M. Braga, “Complications of pancreatic surgery and the role of perioperative nutrition,” Digestive Surgery, vol. 16, no. 4, pp. 320–326, 1999.
  • Braga, L. Gianotti, G. Radaelli et al., “Perioperative immunonutrition in patients undergoing cancer surgery: results of a randomized double-blind phase 3 trial,” Archives of Surgery, vol. 134, no. 4, pp. 428–433, 1999.
  • Farreras, V. Artigas, D. Cardona, X. Rius, M. Trias, and J. A. Gonz´alez, “Effect of early postoperative enteral immunonutrition on wound healing in patients undergoing surgery for gastric cancer,” Clinical Nutrition, vol. 24, no. 1, pp. 55–65, 2005.