Η επιστημονική μοναχικότητα στην ιατρική και η αξία της διεπιστημονικής συνεργασίας με τον κλινικό διαιτολόγο
Η σύγχρονη ιατρική αντιμετωπίζει ολοένα και πιο σύνθετες προκλήσεις, καθώς τα νοσήματα –και ιδιαίτερα ο καρκίνος– δεν εκδηλώνονται ποτέ μονοδιάστατα. Η παραδοσιακή προσέγγιση της «επιστημονικής μοναχικότητας», όπου κάθε ειδικός λειτουργεί αυτόνομα και απομονωμένα, έχει αποδειχθεί ανεπαρκής. Στη θέση της αναδύεται η διεπιστημονική συνεργασία, μια δυναμική σύμπραξη διαφορετικών επαγγελματιών υγείας, που μοιράζονται τη γνώση και την εμπειρία τους με στόχο την ολιστική φροντίδα του ασθενούς.
Γιατί η διεπιστημονική συνεργασία είναι αναγκαία
Κανένας επιστήμονας υγείας δεν μπορεί να καλύψει μόνος του όλες τις ανάγκες ενός ασθενούς, ειδικά όταν πρόκειται για καρκινοπαθή ασθενή που υποβάλλεται σε θεραπεία καρκίνου (χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία ή χειρουργείο). Η ιατρική αντιμετώπιση παρέχει τη βάση, όμως η αποκατάσταση, η ποιότητα ζωής και η πρόληψη επιπλοκών εξαρτώνται και από άλλες παραμέτρους: διατροφή ειδικά σχεδιασμένη για τον καρκίνο, ψυχολογική στήριξη, φυσική δραστηριότητα, κοινωνική ένταξη.
Ο κλινικός διαιτολόγος με επιστημονική επάρκεια στον σχεδιασμό διατροφικών πρωτοκόλλων για τον καρκίνο αποτελεί αναπόσπαστο μέλος της θεραπευτικής ομάδας, καθώς η θρεπτική κατάσταση μπορεί να καθορίσει την πορεία της νόσου και την αντοχή στις θεραπείες
Ο ρόλος του κλινικού διαιτολόγου στην ογκολογία
Στα ογκολογικά περιστατικά η διατροφική υποστήριξη είναι καθοριστική.
Έως και 60% των καρκινοπαθών παρουσιάζουν καχεξία ή απώλεια βάρους κατά τη διάρκεια της νόσου.
Η έγκαιρη παρέμβαση του κλινικού διαιτολόγου:
- ενισχύει την δράση των φαρμάκων
- μειώνει τον κίνδυνο υποθρεψίας και επιπλοκών,
- ενισχύει την ανοχή στις χημειοθεραπείες και ακτινοθεραπείες,
- βελτιώνει την ποιότητα ζωής και την καθημερινή λειτουργικότητα,
- συμβάλλει στη διατήρηση μυϊκής μάζας και καλύτερη ανοσολογική απόκριση.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι καρκινοπαθείς με καρκίνο παγκρέατος ή στομάχου, όπου η απώλεια βάρους είναι ταχεία και σημαντική. Η εξατομικευμένη διατροφή στον καρκίνο, με προσαρμογή υφής τροφών, χορήγηση συμπληρωμάτων ή ειδικών σκευασμάτων, μπορεί να καθυστερήσει την καχεξία και να βελτιώσει την πρόγνωση.
Η σημασία της διατροφής μετά από χειρουργείο
Η μετεγχειρητική περίοδος είναι κρίσιμη για την ανάρρωση κάθε καρκινοπαθούς ασθενούς. Μετά από ογκολογικές εκτομές ή γαστρεντερικά χειρουργεία, οι ανάγκες σε πρωτεΐνες, θερμίδες και μικροθρεπτικά συστατικά είναι αυξημένες.
Χωρίς σωστή διατροφική καθοδήγηση μπορεί να προκύψουν:
- καθυστερημένη επούλωση τραυμάτων,
- αυξημένος κίνδυνος λοιμώξεων,
- μεγαλύτερη παραμονή στο νοσοκομείο,
- μειωμένη λειτουργική αποκατάσταση.
Ο κλινικός διαιτολόγος με επιστημονική επάρκεια στον σχεδιασμό διατροφικών πρωτοκόλλων για τον καρκίνο, αναλαμβάνει να προσαρμόσει το διαιτολόγιο, ξεκινώντας από ειδικές μορφές σίτισης (εντερική ή παρεντερική) όπου χρειάζεται, και σταδιακά να επαναφέρει τον ασθενή σε πλήρη και ισορροπημένη διατροφή.
Μετάβαση από το νοσοκομείο στην καθημερινότητα
Η έξοδος από το νοσοκομείο δεν σημαίνει το τέλος της θεραπείας του καρκίνου. Αντίθετα, ξεκινά μια νέα φάση: η προσαρμογή στην καθημερινότητα. Χωρίς συνεχή διατροφική καθοδήγηση, ο καρκινοπαθής ασθενής κινδυνεύει από:
- ανεπαρκή πρόσληψη θρεπτικών συστατικών,
- ανεξέλεγκτη απώλεια ή αύξηση βάρους,
- μειωμένη συμμόρφωση στις οδηγίες του ιατρού,
- αυξημένο άγχος και ανασφάλεια.
Με τη βοήθεια του κλινικού διαιτολόγου με επιστημονική επάρκεια στον σχεδιασμό διατροφικών πρωτοκόλλων για τον καρκίνο, ο ασθενής ενσωματώνει τη θεραπευτική διατροφή στην καθημερινότητά του, σύμφωνα με το κοινωνικό, οικονομικό και ψυχολογικό του πλαίσιο.
Συμπέρασμα
Η ιατρική δεν μπορεί να παραμένει μοναχική επιστήμη. Η πολυπλοκότητα της θεραπείας του καρκίνου απαιτεί συνεργασία και συνέργεια. Ο κλινικός διαιτολόγος, ως βασικό μέλος της διεπιστημονικής ομάδας, προσφέρει ουσιαστική στήριξη, βελτιώνοντας την πρόγνωση και την ποιότητα ζωής των καρκινοπαθών.
Η διεπιστημονική συνεργασία δεν είναι πολυτέλεια. Είναι αναγκαιότητα για τη σύγχρονη ιατρική πρακτική και την ολιστική φροντίδα κάθε καρκινοπαθούς ασθενούς.
Βιβλιογραφία
- Arends J, et al. ESPEN guidelines on nutrition in cancer patients. Clinical Nutrition. 2017;36(1):11-48.
- Muscaritoli M, et al. ESPEN practical guideline: Clinical Nutrition in cancer. Clinical Nutrition. 2021;40(5):2898–2913.
- Laviano A, et al. Nutrition support in cancer patients: Beyond calories and proteins. Nutrients. 2020;12(11):1-14.
- Molassiotis A, et al. The role of the dietitian in oncology care: A multidisciplinary necessity. Supportive Care in Cancer. 2022;30:4039–4047.
- Fearon K, et al. Cancer cachexia: Mediators, signalling and metabolic pathways. Nature Reviews Clinical Oncology. 2022;19:274–289.